تنظیم پوشش اسلامی در کشورهای آسیای مرکزی

در ازبکستان و تاجیکستان محدودیت‌های سختگیرانه‌ای برای پوشش مذهبی که چهره را می‌پوشاند، اعمال شده است. در ازبکستان، پوشیدن پوشیه و نقاب در اماکن عمومی ممنوع است و استفاده از نمادهای دینی در مراکز آموزشی محدود شده است. در تاجیکستان نیز قانونی تصویب شده که پوشیدن لباس‌های مذهبی غیرهمسو با سنت‌های ملی – از جمله نقاب – را ممنوع می‌کند.

موضع قزاقستان

قزاقستان به عنوان یک کشور سکولار، موضعی میانه‌تر را در پیش گرفته است. در این کشور ممنوعیت مستقیمی برای پوشیدن نقاب یا حجاب در اماکن عمومی وجود ندارد. با این حال، در مؤسسات آموزشی، قانون پوشش اجباری مدرسه اعمال می‌شود که استفاده از پوشش‌های مذهبی از جمله حجاب و روسری را ممنوع می‌کند.

در سال‌های اخیر، بحث‌ها درباره ضرورت قانون‌گذاری درباره پوشش‌هایی که چهره را می‌پوشانند در قزاقستان شدت گرفته است. در سال ۲۰۲۴، یرمورات بَپی، نماینده مجلس، خواستار ممنوعیت پوشش مذهبی نقاب در اماکن عمومی شد و آن را تهدیدی برای امنیت ملی و ابزار نفوذ جریان‌های دینی مخرب دانست.

در همان سال، دادگاه عالی قزاقستان، جلوگیری از حضور دانش‌آموزان دختر در مدرسه به دلیل پوشیدن روسری را غیرقانونی اعلام کرد و تأکید کرد که حق تحصیل یکی از حقوق اساسی مصرح در قانون اساسی است. با این حال، دستور وزارت آموزش مبنی بر الزام به پوشش متحدالشکل و ممنوعیت نمادهای مذهبی همچنان پابرجاست.

بحث اجتماعی و چالش‌ها

افکار عمومی در قزاقستان درباره این موضوع دو دسته تقسیم شده‌اند. حامیان ممنوعیت بر ضرورت حفظ سکولاریسم کشور و جلوگیری از گسترش ایدئولوژی‌های افراطی تأکید دارند. مخالفان، این محدودیت‌ها را نقض آزادی مذهبی می‌دانند و معتقدند که این اقدامات می‌تواند به حاشیه‌نشینی گروه‌های مذهبی منجر شود.

بنابراین، قزاقستان در تلاش است تا میان تضمین امنیت ملی و احترام به آزادی‌های مذهبی شهروندان تعادل ایجاد کند. موضوع تنظیم پوشش اسلامی همچنان مطرح و نیازمند گفت‌وگوی بیشتر میان دولت و جامعه است.

نکات مهم

• در اکثر کشورهای منطقه، حجاب‌هایی که چهره را نمی‌پوشانند (مانند روسری ساده) ممنوع نیستند. زنان می‌توانند با رعایت قوانین محلی، به پوشیدن این نوع پوشش ادامه دهند.

توصیه‌هایی برای زنان مسلمان:

• با قوانین محلی آشنا شوید، چراکه ممکن است قوانین هر منطقه متفاوت باشند.
• در مناطق دارای محدودیت، استفاده از حجابی که صرفاً موها را می‌پوشاند و چهره را باز می‌گذارد توصیه می‌شود – این نوع پوشش معمولاً مشکل قانونی ایجاد نمی‌کند.
• هنگام سفر به مناطق یا کشورهای دیگر، مقررات محلی را از پیش بررسی کنید.
• به یاد داشته باشید که این محدودیت‌ها معمولاً در زندگی خصوصی، مانند خانه، مسجد و محافل خانوادگی، اعمال نمی‌شوند.

ممنوعیت‌ها در دیگر کشورها

اروپا:

• فرانسه (۲۰۱۱): ممنوعیت کامل نقاب و برقع در اماکن عمومی؛ جریمه تا ۱۵۰ یورو.
• بلژیک (۲۰۱۱): ممنوعیتی مشابه؛ امکان بازداشت موقت نیز وجود دارد.
• دانمارک (۲۰۱۸): جریمه حداقل ۱۰۰۰ کرون دانمارکی برای پوشیدن نقاب یا برقع.
• اتریش (۲۰۱۷): ممنوعیت لباس‌های چهره‌پوش در نهادهای دولتی و معابر عمومی.
• سوئیس (۲۰۲۱): ممنوعیت از طریق همه‌پرسی اجرا شد.
• هلند: ممنوعیت در مدارس، وسایل حمل و نقل عمومی و مراکز درمانی.
• آلمان، لتونی، بلغارستان: ممنوعیت‌های جزئی در بخش‌های خاص.

کشورهای مسلمان:

• ترکیه: ممنوعیت مستقیم ندارد اما نقاب در دادگاه‌ها، نیروهای امنیتی و برخی دانشگاه‌ها محدود شده است.
• تونس (۲۰۱۹): ممنوعیت نقاب در نهادهای دولتی.
• مراکش (۲۰۱۷): ممنوعیت فروش، واردات و تولید برقع.
• مصر (۲۰۲۰–۲۰۲۴): ممنوعیت نقاب برای معلمان و در مراکز درمانی.
• عربستان سعودی (۲۰۲۲): ممنوعیت عبایا در زمان امتحانات؛ تمرکز بر یونیفرم مدارس.
• الجزایر (۲۰۱۸): ممنوعیت نقاب برای کلیه کارکنان دولت.

این موارد نشان می‌دهد که تنظیم ظاهر مذهبی یک پدیده جهانی است که بر اساس اولویت‌های ملی، سکولار، فرهنگی و امنیتی اعمال می‌شود و صرفاً مختص به اروپا نیست.

نکته:

مسئله تنظیم پوشش اسلامی در کشورهای آسیای مرکزی همچنان موضوعی حساس و چندبعدی است که در تقاطع آزادی‌های مذهبی، امنیت ملی و هنجارهای فرهنگی قرار دارد. با وجود تمایل فزاینده برخی کشورها به تشدید محدودیت‌ها بر پوشش دینی، قزاقستان موضعی متعادل‌تر و منعطف‌تر را حفظ کرده است.

در حال حاضر، قزاقستان تنها کشور در آسیای مرکزی است که ممنوعیت‌های سخت‌گیرانه‌ای برای استفاده از حجاب وضع نکرده و اقداماتی برای محدودسازی حقوق مسلمانان انجام نداده است. این کشور همچنان بر اصول سکولاریسم پافشاری می‌کند و در عین حال، به باورهای دینی شهروندان و حق آزادی مذهب احترام می‌گذارد. چنین رویکردی از سوی قزاقستان می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای منطقه در یافتن توازنی میان هویت دینی و اصول سکولار باشد و همچنین نمونه‌ای از چگونگی حفظ وحدت اجتماعی بدون نقض حقوق بنیادین انسان‌ها به شمار رود.

آستانه قزاقستان

منبع:

https://kazislam.kz/ru/2025/04/nikab-pod-zapretom-kak-strany-ca-reguliruyut-religioznuyu-odezhdu/